Onze koloniale erfenis

Het Tropenmuseum werd in 2014 volledig vernieuwd toen het onderdeel werd van Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen (NMVW). Het sluitstuk van deze vernieuwing is het ambitieuze project “Onze Koloniale Erfenis” dat in juni 2022 geopend werd. Hierin wordt het gehele Nederlandse koloniale verleden, zowel in Indonesië als het Caribisch gebied, vanuit meerdere perspectieven getoond. De focus ligt hierbij steeds op de doorwerkingen van het koloniale verleden in het hier en nu. Naast hedendaagse kunst, fotografie, audio & video vormt interactie (zowel tactiel als digitaal) een belangrijk middel in de tentoonstelling. Er waren interactieve spellen en immersieve ervaringen nodig die de bezoekers niet alleen informeren maar echt doen beseffen en ervaren wat de impact van ons koloniale verleden had en nog heeft. Klassen met schoolkinderen zijn een groot deel van de bezoekers, dus het was belangrijk dat de interactives geschikt zijn om met meerdere personen te bedienen of spelen. Over de koloniale geschiedenis is een hoop geschreven. Maar vaak alleen vanuit de kant van de westerse landen. In deze tentoonstelling is alles omgedraaid, waardoor je een totaal ander narratief krijgt. Het is een heel gevoelig onderwerp en bezoekers moesten aan het einde van de tentoonstelling een vraag en inspiratie mee krijgen. Wat ga je in je gedrag veranderen nu je deze kennis hebt? De uitdaging daarbij was dat de bezoeker zelf de conclusie moest trekken, zonder het gevoel te krijgen op de vingers getikt te worden door het museum.

De ervaring

De tentoonstelling is opgebouwd als een wonderlijke reis langs verschillende werelden, waarbij steeds een ander aspect van de erfenis van koloniaal Nederland wordt belicht. Iedere “wereld” heeft een eigen sfeer en ervaring om een onderdeel van het verhaal te vertellen. In vijf van die werelden hebben we interactives gemaakt. De Groeikaart is een grote interactieve tafel met daarop een wereldkaart, waarbij je informatie krijgt over het kolonialisme in de geschiedenis. De grootste uitdaging was hierbij dat we een compleet overzicht wilden geven, maar het ook op een verhalende manier vertellen. Om dat mogelijk te maken mag de bezoeker zelf kiezen: wil je zelf op onderzoek uit, of kies je voor de verhalende modus? Op dezelfde kaart wordt het verhaal chronologisch verteld met behulp van animaties en tekst, maar je kunt op elk moment de tijd stil zetten en op onderzoek gaan bij een bepaald onderwerp, bezet land of opstand. Verder is er een boodschappenspel waarin bezoekers op een speelse wijze leren over de koloniale herkomst van onze dagelijkse boodschappen. Diverse touchscreens en games door het museum heen geven de bezoekers de mogelijkheid om op hun eigen manier de informatie tot zich te nemen. Vragen als “wat is een thuis” doen je nadenken en beseffen wat andere mensen hebben doorgemaakt. Bij Maak Je (T)huis kijk naar binnen bij het ‘thuis’ van andere bezoekers en creëer je jouw eigen versie van wat jouw huis een thuis maakt.

Tentoonstelling met een boodschap

Aan het eind van de tentoonstelling kom je in de Epiloog. In deze ronde opstelling van 7,5 diameter zijn doeken gespannen waarop geprojecteerd wordt. Zodra de bezoekers binnenkomen zien zij afbeeldingen met verhalen rondzweven. Deze verhalen gaan over mensen die zich hebben ingezet tegen alle gevolgen van het kolonialisme. De verhalen zijn opgedeeld in 4 manieren: Maken, Luisteren, Actie en Uitspreken. Na een aantal seconden komen deze woorden in beeld te staan en wordt de bezoeker gevraagd hoe de bezoeker zich wil inzetten. Op de grond staan grote stippen waar de bezoeker op moet gaan staan om te kiezen. Er wordt ook aan de bezoekers gevraagd om samen te overleggen en samen een keuze te maken om de saamhorigheid te bevorderen in het maken van verandering. De keuze waar de meerderheid voor kiest zal uiteindelijk openen waardoor er een kleine film start over een rolmodel die in dit thema iets heeft gedaan. Aan het einde wordt er afgesloten met de vraag hoe jij je in gaat zetten. Na een bezoek aan dit museum heb je niet alleen heel veel geleerd, maar ook nieuwe inzichten gekregen en zie je de wereld om je heen misschien iets anders.


Wil je meer weten over Onze Koloniale Erfenis of kunnen we je bij een soortgelijk project helpen? Neem dan contact op met Wouter van der Zouwe (wouter.vanderzouwe@yipp.nl).